Dziś nietypowy dla mnie temat, bo – uwaga, uwaga – będzie o
wyborach do parlamentu. Ale spokojnie, śmiało możecie czytać dalej niezależnie
od poglądów, nie będzie tu o polityce :). Po prostu chciałabym się przyjrzeć
różnym postawom związanym z uczestnictwem w wyborach, prezentowanym przez
Polaków mieszkających za granicą, z którymi się zetknęłam.
1.
Głosuję.
W tej kategorii można by się zastanowić, dlaczego głosuję:
bo to oczywiste, bo to mój obowiązek, bo to przywilej, a ja lubię korzystać z
przywilejów, a może chcę się opowiedzieć przeciwko komuś, albo jednak za kimś.
Tak czy siak wszystko sprowadza się do tego, że oddaję swój głos, dlatego tego
punktu nie będę rozwijać. Dużo bardziej interesujące są dla mnie punkty
następne.
2.
Nie głosuję, bo mam za daleko do lokalu
wyborczego.
To wcale nie jest taki błahy argument, jak mogłoby się
wydawać na pierwszy rzut oka komuś, kto mieszka w kraju i ma punkt wyborczy 10
minut od domu. Tymczasem Polak za granicą może głosować wyłącznie osobiście, a
na Słowacji jest jeden punkt wyborczy – w Bratysławie. Co w takim razie zrobić,
gdy ktoś mieszka w miejscowości oddalonej o kilka godzin jazdy od słowackiej
stolicy?
3.
Nie głosuję, bo nie mam na kogo.
Ten argument pojawia się też wśród głosujących w kraju,
wśród mieszkających za granicą może mieć jednak odrobinę inny odcień. Bo ilu
polityków realnie interesuje się sprawami Polonii? Ilu jest zaangażowanych w
kulturę i edukację za granicą? Ilu dba o konkretne interesy międzynarodowe (związane
z krajem, w którym przebywamy) albo wspiera powrót emigrantów do kraju? Te
zagadnienia mogą być emigrantom bliższe niż tematy społeczne czy gospodarcze w
Polsce, w związku z tym mogą mieć wpływ na to, czy emigrant będzie chciał oddać
swój głos, czy jednak wybierze pozostanie w domu.
4.
Nie głosuję, bo nie mieszkam w kraju i nic nie
wiem.
Jedni interesują się sytuacją polityczną (społeczną,
gospodarczą, edukacyjną itd.) bardziej, inni mniej. Osoby mieszkające za
granicą mają jednak dużo mniejszy dostęp do informacji niż ci, którzy są w kraju.
Jasne, jest internet. Ale nie bombardują nas nagłówki w gazetach, gdy mijamy
kiosk ruchu, nie słyszymy wiadomości z Polski, lecących w radiu, gdy czekamy w
kolejce do lekarza, ani nie omawiamy najnowszych decyzji parlamentu z sąsiadem
w ramach grzecznościowej small talk. Zamiast tego otaczają nas sprawy
kraju, w którym mieszkamy, dotykają emocje „tubylców” związane z lokalną
polityką, interesują nas sprawy związane z naszym miejscem zamieszkania, pracą
itp. Żyjemy w zupełnie innym szumie informacyjnym. Co wtedy? Jeśli do tego
wszystkiego nie lubimy albo nie mamy czasu szukać informacji na temat Polski,
to głosować czy nie? Na kogo? Czym się kierować przy wyborze? To są konkretne
pytania, które mogą się w takich okolicznościach pojawić.
5.
Nie głosuję, bo nie mieszkam w kraju i dlatego
nie mam do tego prawa.
Ten argument szczególnie mną wstrząsnął, bo z całego serca
się z nim nie zgadzam, staram się jednak zrozumieć i taki punkt widzenia. Prawo
do bycia częścią wspólnoty polskiej i zabierania głosu odbierają emigrantom
często sami Polacy mieszkający w kraju, więc może nie ma się co dziwić, że
niektórzy emigranci przejmują tę perspektywę? Jeśli przedstawimy temat w taki
sposób, że Polska jest sprawą tylko tych, którzy w niej mieszkają, a parlament
decyduje o losie tylko tych, którzy żyją na terenie Polski, to faktycznie można
uwierzyć, że nie jest się szczególnie uprawnionym do głosowania. Czy emigrant
żyjący od 40 lat w USA, który nie widział kraju od lat 20, ma takie samo prawo
do głosowania jak emigrant, który żyje w Anglii od lat 5 i każde święta spędza
w Polsce? Jeśli ktoś z was zawahał się, odpowiadając na to pytanie, może jednak
jest w stanie zrozumieć autora opinii wyrażonej w omawianym punkcie. Warto
zastanowić się, co realnie oznacza „prawo do głosowania” i komu przysługuje.
Uff, dotarłam do końca tego zestawienia. Nie ukrywam, że nie
było łatwo je opracować. Będę szczera – w moim domu rodzinnym niedziela
wyborcza wyglądała tak: szliśmy całą rodziną do kościoła, potem do lokalu
wyborczego zagłosować (nawet gdy jeszcze nie głosowałam, towarzyszyłam
rodzicom), a potem do domu na jakiś pyszny obiad. Tak, jestem z „tych”, tych zawsze
głosujących :). Mogę, więc głosuję. Jednak mieszkanie za granicą zmienia reguły
gry, czy to się komuś podoba, czy nie, i warto o tym pamiętać. Nie wszystko
jest czarno-białe i warto zrozumieć, co się kryje za różnymi odcieniami
szarości. Pewnie nie dotarłam jeszcze do wszystkich, ale ciągle odkrywam
kolejne i jest to wciągająca wiedza. Mam nadzieję, że zaciekawiłam i was.
Dnes ide o tému
pre mňa netypickú, lebo – pozor, pozor – píšem o parlamentných voľbách. Pokojne
však môžete čítať ďalej bez ohľadu na názory, nebude to o politike :). Chcela
by som sa prizrieť rôznym postojom spojeným s účasťou na voľbách, ktoré
vyjadrujú Poliaci v zahraničí, s ktorými som sa stretla.
1.
Volím.
Pri tejto
kategórii by som mohla pouvažovať nad tým, prečo volím: lebo je to samozrejmé,
lebo je to moja povinnosť, lebo je to moje privilégium a ja rada využívam svoje
privilégiá, možno chcem vyjadriť svoj postoj proti niekomu alebo práveže za
niekoho. Tak či onak, všetko sa končí tým, že odovzdávam svoj hlas, preto
nebudem o tomto bode viac hovoriť. Oveľa zaujímavejšie sú pre mňa tie
nasledujúce.
2.
Nevolím,
pretože to mám ďaleko do volebnej miestnosti.
Vôbec to nie je
taký prázdny argument, ako by sa mohlo na prvý pohľad zdať niekomu, kto býva v
Poľsku a má svoju volebnú miestnosť 10 minút od domu. Avšak Poliak bývajúci v
zahraničí môže voliť výlučne osobne, a na Slovensku je iba jedna volebná
miestnosť – v Bratislave. Čo robiť, keď niekto býva vo vzdialenosti niekoľko
sto kilometrov od hlavného mesta?
3.
Nevolím,
lebo nemám koho.
Tento argument sa
vyskytuje medzi voličmi tak v Poľsku, ako aj v zahraničí, no môže mať rôzny
odtieň. Lebo koľko politikov sa reálne zaujíma o otázky Poliakov v zahraničí?
Koľko z nich je zaangažovaných do kultúry a vzdelávania v zahraničí? Koľko z
nich zaujímajú konkrétne medzinárodné záujmy (spojené s krajinou, v ktorej sa
nachádzame) alebo podporuje návrat emigrantov do vlasti? Takéto otázky môžu byť
emigrantom bližšie ako spoločenské či ekonomické otázky v Poľsku, a v tejto
súvislosti môžu mať väčší vplyv na to, či emigrant bude chcieť odovzdať svoj
hlas alebo predsa len zostane doma.
4.
Nevolím,
pretože nebývam vo svojej krajine a nič neviem.
Niektorí ľudia sa
zaujímajú o politickú situáciu (spoločenskú, ekonomickú, vzdelávaciu) viac, iní
menej. Osoby bývajúce v zahraničí však predsa len majú menší prístup k
informáciám ako tí, ktorí bývajú vo vlasti. Jasné, existuje internet. Ale nebombardujú
nás titulky v novinách, keď prechádzame okolo stánku, nepočujeme správy z
Poľska z rádia, keď čakáme v rade u lekára ani nerozprávame o najnovších hlasovaniach
v parlamente so susedmi v rámci small
talk. Namiesto toho nás obklopujú záležitosti štátu, v ktorom žijeme,
týkajú sa nás emócie domácich spojené s lokálnou politikou, zaujímame sa o
záležitosti spojené s našim miestom pobytu, prácou atď. Žijeme v úplne odlišnom
informačnom šume. Čo vtedy? Ak navyše ešte nemáme vôľu alebo čas hľadať informácie
o Poľsku, máme ísť voliť či nie? A koho? Čím sa riadiť pri hlasovaní? To sú
konkrétne otázky, ktoré sa pri takých okolnostiach môžu objaviť.
5.
Nevolím,
lebo nebývam vo svojej krajine a nemám na to právo.
Tento argument
mnou zvlášť otriasol, lebo s ním z celého srdca nesúhlasím, snažím sa však
pochopiť aj takúto perspektívu. Právo byť súčasťou poľskej spoločnosti a
hlasovania vo voľbách berú emigrantom často aj samotní Poliaci, ktorí bývajú v
Poľsku, preto sa nemožno čudovať, ak niektorí emigranti akceptujú takýto
pohľad. Ak však predstavíme celý problém tak, že Poľsko je vec tých, ktorí v
ňom bývajú a parlament rozhoduje o osudoch ľudí, ktorí žijú na území Poľska,
skutočne možno uveriť, že emigrant nemá veľmi právo voliť. Má emigrant žijúci
už 40 rokov v USA, ktorý naposledy vstúpil do Poľska pred 20 rokmi také isté
právo voliť ako emigrant, ktorý žije v Anglicku 5 rokov a každé sviatky trávi v
Poľsku? Ak ktokoľvek z vás pri odpovedi zaváhal, môže pochopiť autora názoru, o
ktorom tu diskutujem. Treba sa zamyslieť nad tým, čo naozaj znamená „hlasovacie
právo” a komu prináleží.
Uff, už som na
konci zoznamu. Naozaj nebolo ľahké ho pripraviť. Budem úprimná – u nás doma
volebná nedeľa vyzerala takto: išli sme všetci do kostola, potom do volebnej
miestnosti hlasovať (aj keď som ešte nemala volebné právo, sprevádzala som
rodičov) a potom domov na výborný obed. Tak, som jedná z tých, ktorí vždy volia
:). Môžem, preto volím. Avšak život v zahraničí mení pravidlá hry, či sa to
niekomu páči alebo nie, a treba na to pamätať. Nie je všetko čierno-biele a
treba chápať, čo sa ukrýva za jednotlivými odtieňmi sivej. Iste som neodkryla
všetky, ale stále odhaľujem nové a je to obohacujúce. Dúfam, že aj vás to tak
zaujalo.
