Do usłyszenia! / Dopočutia!

Zaczęłam pisać tego bloga w marcu 2013 roku. Mieszkałam wtedy od 1,5 roku w Nitrze i miałam 5-miesięczną córkę. Na przestrzeni tych 9 lat, podczas których urodziłam jeszcze dwóch synów i przeprowadziłam się jeszcze 2 razy, podzieliłam się z Wami tym moim polsko-słowackim galimatiasem 110 razy, z wieloma z Was spotykałam się też na fanpejdżu mojego bloga na FB.

I od kilku miesięcy zastanawiam się, co dalej.

Dziękuję Wam za każdy jeden komentarz, wiadomość, lajk. Dostałam od Was mnóstwo wsparcia, poczucia, że nie jestem sama w tym moim polsko-słowackim wszechświecie, dzięki blogowi poznałam też moją cudowną londyńską przyjaciółkę. To naprawdę fantastyczne uczucie stworzyć taką społeczność w sieci.

Dziś jednak jestem w zupełnie innym miejscu. W ostatnich miesiącach rozkładam pomalutku skrzydła. Przetłumaczyłam książkę dla dzieci (pewnie nie omieszkam się nią pochwalić kiedyś na fanpejdżu, jak już zostanie wydana :)), prowadzę scholę dziecięcą, uczę śpiewu i fortepianu, pisuję do dwóch czasopism, w tym jednego ogólnopolskiego, robię masę ciekawych projektów dla uczniów Szkoły Polskiej w BA. I ciągle mam apetyt na więcej, gdy mój najmłodszy syn pójdzie do przedszkola.

W ostatnich miesiącach moje drogi skrzyżowały się też z drogami trzech przewspaniałych kobiet i po raz pierwszy zaczynam zapominać, co znaczy samotność na obczyźnie, a czuję, że wypuszczam korzenie, które mają szanse spleść się z ich korzeniami. Moje życie nabiera coraz żywszych kolorów.

Kształt mojego bloga już od jakiegoś czasu nie jest taki, jak bym chciała. Dlatego muszę sobie dać czas na przemyślenie, co dalej. Czy zamknąć go zupełnie, czy też zainwestować w niego swój czas i środki, by był taki, o jakim marzę. Dla siebie i dla Was.

Dlatego właśnie żegnam się z Wami na blogu do września. Nie mówię: „do widzenia”, to raczej: „do usłyszenia, spotkajmy się po wakacjach!” :). Fanpejdża nie zostawiam, jeśli moje dzieci wyskoczą z jakimś kwiatkiem językowym w ciągu letnich miesięcy, pewnie możecie się go tam spodziewać :). Jeśli czujecie się ze mną związani, poczekajcie na mnie, a jeśli spotkaliście się ze mną tylko na chwilę, to też fajnie, dzięki za to spotkanie. Trzymajcie za mnie kciuki!

Tento blog som začala písať v marci 2013. Bývala som vtedy už 1,5 roka v Nitre a mala som 5-mesačnú dcéru. Počas tých 9 rokov, keď som porodila ešte dvoch synov a dvakrát sa presťahovala, som sa s Vami o ten svoj poľsko-slovenský galimatiáš podelila 110-krát, s mnohými z Vás som sa stretla aj na stránke blogu na FB.

A už niekoľko mesiacov premýšľam, čo ďalej.

Ďakujem Vám za každý jeden komentár, správu, lajk. Dostala som od Vás mnoho podpory, pocit, že nie som sama v tom svojom poľsko-slovenskom svete, vďaka blogu som tiež našla svoju úžasnú londýnsku priateľku. Je to skvelý pocit, tvoriť také spoločenstvo online.

Dnes som však celkom inde. V ostatných mesiacoch pomaly rozťahujem krídla. Preložila som knižku pre deti (isto sa ňou raz pochválim na fejsbuku, keď už bude vydaná :)), vediem detský zbor, učím spev a klavír, píšem do dvoch časopisov, z toho jedného poľského, robím veľa zaujímavých projektov pre žiakov z Poľskej školy v BA. A stále mám chuť na viac, keď môj najmladší syn pôjde do škôlky.

V ostatných mesiacoch sa moje cesty skrížili s cestami troch skvelých žien a prvýkrát začínam zabúdať o samote v zahraničí, cítim, že zapúšťam korene, ktoré sa môžu spliesť s ich koreňmi. Môj život nadobúda živšie farby.

Forma môjho blogu už dlhšie nie je taká, ako by som chcela. Preto si musím dať čas na premyslenie, čo ďalej. Či s ním celkom skončiť, či doň zainvestovať svoj čas a prostriedky, aby bol taký, o akom snívam. Pre seba aj pre Vás.

Preto sa s Vami do septembra na blogu lúčim. Nevravím „dovidenia”, ale skôr „dopočutia, stretnime sa po prázdninách!” :). FB stránku neopúšťam, ak deti prídu počas letných mesiacov s nejakou jazykovou perlou, určite sa o ňu podelím :). Ak ste si na mňa zvykli, počkajte na mňa, ak ste so mnou boli iba chvíľku, tiež super, ďakujem za to stretnutie. Držte mi palce!

Polskie paliwo / Poľské palivo

Znacie to uczucie, gdy nie macie świadomości, że Wam czegoś brakuje, dopóki to się znowu nie wydarzy? Dopóki nie odpowiecie na tę swoją potrzebę albo tęsknotę, z której istnienia do tego momentu nie zdawaliście sobie sprawy?

Mi się coś takiego właśnie przydarzyło.

Tegoroczne święta wielkanocne spędziłam w Polsce. Ostatni raz na Wielkanoc byłam w swoim domu rodzinnym aż 3 lata temu. Pandemia skutecznie rozbiła nasze plany i powywracała do góry nogami roczną rozpiskę odwiedzin u dziadków. Ta Wielkanoc była też o tyle szczególna, że nasza córka, MN., przystępuje ostatniego dnia kwietnia do sakramentu pierwszej komunii świętej, więc w uroczystościach Triduum uczestniczyliśmy razem z nią. I naprawdę to przeżyłam. Oczywiście w wymiarze duchowym, bo jestem osobą wierzącą, ale też w takim intymnie tradycyjnym.

Co mam na myśli pod tym trochę nietypowym określeniem? Wyjaśnię Wam to na przykładzie – pod koniec życia, gdy mój dziadek, chory na Alzheimera, już niewiele pamiętał, cały czas potrafił śpiewać kolędy i odmówić Ojcze nasz. I tak to chyba jest, że ta tradycja z czasów dzieciństwa – w moim domu katolicka – wchodzi tak bardzo, bardzo głęboko pod skórę. I we mnie w tym roku ta tradycja spotkała się z wiarą i z tęsknotą za Polską, i wynikło z tego niezwykle głębokie przeżycie, takie jakby na samym dnie serca. Święconka, adoracja, pieśń „Zwycięzca śmierci” (ulubiona wielkanocna!), poniedziałkowe polewanie wodą, mazurek, baba wielkanocna, śledzie ze śmietaną na Wielkopiątkowy obiad…

Nie miałam pojęcia, że tak za tym tęskniłam przez te wszystkie słowackie Wielkanoce. A tęskniłam. Wracałam z tych polskich świąt szczęśliwa. Jakbym dostarczyła trochę polskiego paliwa do tego mojego słowiańskiego baku :). I jasne, mogę bez tego żyć. Ale cieszę się, że nie muszę.

Niedziela Wielkanocna nad Bałtykiem :)

Poznáte ten pocit, keď neviete, že Vám niečo chýba, kým sa to opäť nestane? Kým znovu neodpoviete na tú svoju potrebu alebo nedostatok, ktoré ste si do tej konkrétnej chvíle neuvedomovali?

Práve také čosi sa mi stalo.

Tento rok som Veľkonočné sviatky strávila v Poľsku. Naposledy som bola na Veľkú noc u svojich rodičov pred tromi rokmi. Pandémii sa podarilo porozhadzovať náš každoročný rozvrh návštev u starých rodičov. Táto Veľká Noc bola výnimočná aj preto, že naša dcéra MN pristupuje v posledný aprílový deň k prvému svätému prijímaniu, preto sme sa veľkonočných obradov zúčastnili spolu s ňou. A naozaj sa mi Veľkú Noc podarilo dobre prežiť. Samozrejme, ide mi o duchovný rozmer sviatkov, keďže som veriaci človek, ale takisto o taký intímne tradičný rozmer.

Vysvetlím, čo mám na mysli pri tomto trochu netradičnom slovnom spojení. Použijem príklad - môj starý otec bol na sklonku svojho života veľmi chorý, trpel na Alzheimerovu chorobu a už si máločo pamätal, no celý čas dokázal spievať koledy a modliť sa otčenáš. A tak to asi je, že tá tradícia z čias detstva - u nás doma katolícka - zachádza veľmi, veľmi hlboko pod kožu. A u mňa sa tento rok táto tradícia stretla s vierou a clivotou za Poľskom, no a výsledkom bolo neobyčajne hlboké prežívanie, akoby celkom na dne srdca. Svätenie pokrmov, adorácia, pieseň „Zwycięzca śmierci” (známa poľská veľkonočná pieseň! – MH), pondelkové oblievanie vodou, mazurek (výborný veľkonočný koláčik – MH), veľkonočná bábovka (musí byť kysnutá! – MH), slede so smotanou na veľkopiatočný obed…

Netušila som, že mi to tak chýbalo počas tých všetkých veľkonočných sviatkov na Slovensku. Bolo mi clivo. Vracala som sa zo sviatkov šťastná. Ako keby som si nabrala trochu poľského paliva do tej mojej slovanskej nádrže :). Jasné, môžem bez toho žiť. Ale teším sa, že nemusím.

Tupí / Tępi

Čas obrusuje mnohé hrany. Vzťahy sú prirodzeným miestom výskytu hrán, permanentné stretávanie sa s druhým človekom, prichádzanie do najrôznejších interakcií – presne tam na seba často narážame. No aj nože sú časom čoraz tupšie, aj hrany vo vzťahoch vplyvom neustáleho trenia a dotykov miznú, zaobľujú sa a akosi tak prestávajú dráždiť.

Každý vzťah si nesie to svoje, aj keď môže na prvý pohľad vyzerať ako ideál. Všade sú škvrnky a machule, ktoré ten dokonalý obraz krášlia svojou skutočnosťou.

Vzťah medzi ľuďmi z dvoch regiónov či národov má už vo svojom zárodku zabudované časované bomby, ktoré musia byť skôr či neskôr zneškodnené alebo dopady ich výbuchu minimalizované. Načo siahať do vrecka so všeobecnými floskulami, keď mám naporúdzi dosť vlastných skúseností. Spomínam si na veci, čo nás s N. rôznili a mohli byť takými časovanými bombami.

Ako sme uvažovali nad miestom, kde budeme spolu bývať. Prišlo jedno ťažké rozhodnutie - bomba vybuchla, účinok minimalizovaný rozhovormi, uisteniami, spoločným hľadaním; prekrylo ho ďalšie mimoriadne ťažké rozhodnutie, opačné - opäť výbuch, niečo bolo rozmetané, ale dalo sa na tom budovať ďalej – základy nepoškodené. 

Ako spolu uvažujeme každý rok nad tým, ako pristupovať k darčekom na rôzne príležitosti. Bezpochyby je to spojené s vnútorným nastavením a snáď i nejakou širšou mentalitou. N. rada oslavuje všetky sviatky a rada to spája s darmi, ja som v tomto oveľa zdržanlivejší a tých príležitostí na oslavovanie a obdarúvanie sa vidím rozhodne menej. Drobnosť či maličkosť? Ale pravidelne sa opakujúca a pravidelne spôsobujúca trenia. Nosí darčeky aj veľkonočný zajac? Malilinká explózia, pohyb stebla trávy. Je XY vhodný darček na prvé sväté prijímanie? Rozbuška zneškodnená po dlhšom rozhovore. Oslavujeme MDŽ? Kedysi v praveku vzťahu malinké „puk“, dnes je to dávno za nami.

Ako vychovávame naše deti. To je téma na niekoľko sérií kvalitného seriálu s pilotným filmom na začiatok. Jeden z nás má krátku zápalnú šnúru, vybuchne a po chvíli s otvoreným náručím čaká na objatie. Druhý štartuje ako diesel v zime, ale keď sa dostane do obrátok, nevie len tak ľahko otočiť kľúčikom naspäť. Každý týždeň desiatky malých výbuchov, desiatky zneškodnených rozbušiek, pokojné aj oveľa menej pokojné rozhovory vo dvojici, dlhé premýšľania. Každodenne sa dostávame na T-čkové križovatky a rozhodujeme sa, kam sa vydáme, či dôjde k explózii, či predsa tú bombu spolu zneškodníme.

Tak či tak, sme čoraz tupší. Znie to zvláštne, ale je to pozitívne. Veci, ktoré nás kedysi vždy bodli a sekli, dnes možno len spôsobia malú modrinu. Pravdaže, dosť je tých, ktoré zabolia, veď sme každý iný a hľadáme si cesty k sebe bez prestania. Preskakujeme prekážkové dráhy s bariérami poskladanými zo svojich národností, predsudkov, vlastností, charakterov. Niekedy sa potkýname a padáme.

Základy však máme spoločné.  

Czas szlifuje wiele krawędzi. Relacje są naturalnym miejscem występowania krawędzi, nieustannych spotkań z drugim człowiekiem, wchodzenia w przeróżne interakcje – to właśnie tam dochodzi często do kolizji. Jednak podobnie jak noże z czasem stają się coraz bardziej tępe, tak i krawędzie w relacjach pod wpływem ciągłego tarcia i dotyków zanikają, wygładzają się i w jakimś sensie przestają irytować.

Każdy związek niesie swój bagaż, nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydaje się być idealny. Wszędzie są plamki i kleksy, które ten perfekcyjny obraz upiększają swoją obecnością.

Związek między ludźmi z dwóch regionów czy narodów w samej swojej istocie zawiera wbudowane bomby zegarowe, które prędzej czy później muszą zostać rozbrojone lub skutki ich wybuchu zminimalizowane. Po co jednak rzucać frazesami, skoro mam pod ręką dość własnych doświadczeń. Pamiętam rzeczy, które różniły mnie i N. i mogły być takimi bombami zegarowymi.

Jak zastanawialiśmy się, w którym miejscu będziemy mieszkać. Zapadła jedna trudna decyzja – bomba wybuchła, skutek zminimalizowany przez rozmowy, zapewnienia, wspólne poszukiwania; przyćmiła ją kolejna niezwykle trudna decyzja, odwrotna – znowu eksplozja, coś się rozsypało, ale można było na tym dalej budować – fundamenty nieuszkodzone.

Jak każdego roku wspólnie zastanawiamy się, jak ugryźć temat prezentów przy różnych okazjach. Niewątpliwie wiąże się to z wewnętrznym podejściem i być może także szerszą mentalnością. N. lubi celebrować wszystkie święta i chętnie łączy to z prezentami, ja jestem znacznie bardziej powściągliwy i dostrzegam zdecydowanie mniej okazji do świętowania i wręczania prezentów. Bagatelka? Drobnostka? Ale regularnie się powtarzająca i regularnie wywołująca tarcia. Czy Zajączek Wielkanocny też przynosi prezenty? Maluteńka eksplozja, poruszenie źdźbła trawy. Czy XY jest odpowiednim prezentem na pierwszą komunię świętą? Ładunek wybuchowy rozbrojony w wyniku dłuższej rozmowy. Czy świętujemy Dzień Kobiet? Niegdyś, wieki temu, maleńkie „bum”, dziś już dawno i nieprawda.

Jak wychowujemy nasze dzieci. To temat na kilka serii świetnego serialu z pilotem w postaci filmu na początek. Jedno z nas ma krótki lont, wybucha i już po chwili z otwartymi ramionami czeka na przytulenie. Drugie startuje niczym diesel zimą, ale gdy już wejdzie na obroty, nie umie tak łatwo przekręcić kluczyka wstecz. Każdego dnia dziesiątki małych wybuchów, dziesiątki materiałów wybuchowych zneutralizowane, spokojne i znacznie mniej spokojne rozmowy w cztery oczy, długie rozważania. Codziennie trafiamy na skrzyżowania i decydujemy, w którym kierunku się udać, czy dojdzie do wybuchu, czy jednak wspólnie rozbroimy bombę.

Tak czy siak, robimy się coraz bardziej tępi. Brzmi dziwnie, ale to pozytywny objaw. Rzeczy, które kiedyś zawsze uwierały lub raniły, dziś mogą co najwyżej powodować lekkie siniaki. Oczywiście cały czas jest wystarczająco dużo tych, które zabolą -  w końcu każde z nas jest inne i nieustannie szukamy dróg w swoim kierunku. Przeskakujemy tory przeszkód z barierami w postaci naszych narodowości, uprzedzeń, właściwości, charakterów. Czasami potykamy się i upadamy.

Fundamenty mamy jednak wspólne.